Τα χοιροσφάγια στο Βαλτινό

Μπήκαμε ήδη στην εβδομάδα των Χριστουγέννων.

Τα Χριστούγεννα έχουν μεγάλη συμβολική αξία, που σηματοδοτεί τη γέννηση του Θεανθρώπου, το μεγάλωμα της ημέρας και τη νίκη του Φωτός έναντι του Σκότους. Είναι λογικό η παγκόσμια συνείδηση να έχει καταχωρήσει τη μέρα αυτή ως τη σημαντικότερη της χρονιάς (από αρχαιοτάτων εποχών) και γι’ αυτό να έχει δημιουργήσει πλήθος από ήθη και έθιμα, θρύλους, και παραδόσεις.

Η λαμπρότητα βέβαια του γιορτασμού των Χριστουγέννων όσο προχωρούν τα χρόνια γίνεται κοσμικότερη και πιο φαντασμαγορική.

Όμως τα Χριστούγεννα στην Ελλάδα τα χαίρεται κανένας καλύτερα στο χωριό, γιατί εκεί στο χωριό είναι ριζωμένα τα ωραία παραδοσιακά έθιμα, που έχουν χάρη κι ομορφιά.

Ένα από τα πολλά και γνωστότερα έθιμα του Βαλτινού είναι αυτό της χοιροσφαγής (Γουρουνοχαρά).

Η χοιροσφαγία παλιότερα αποτελούσε μεγάλο γεγονός για τους κατοίκους του χωριού μας, γιατί οι άνθρωποι, εκτός του ότι έτρωγαν σπάνια κρέας, συνέπιπτε να γίνεται και με τη μεγάλη γιορτή της χριστιανοσύνης, τη Γέννηση του Χρηστού.

Κάθε οικογένεια λοιπόν στο χωριό, έτρεφε στο κουμάσι με πίτουρα, κι αποφάγια απαραίτητα και από ένα τουλάχιστον χοίρο.

Την παραμονή των Χριστουγέννων και μετά από 40 ημέρες νηστείας, ακόνιζαν τα γουρουνομάχαιρα και τρεις τέσσερεις οικογένειες μαζί, συγγενείς, αδέλφια - ξαδέλφια, καθόριζαν με τη σειρά ποια ημέρα θα έσφαζε το γουρούνι της, η κάθε μία.

Πρωί ­ πρωί η νοικοκυρά άναβε φωτιά στην αυλή και έβαζαν επάνω το καζάνι με το νερό.

Πέντε - έξι άντρες, γεροδεμένοι, έπιαναν το γουρούνι, άλλοι από το σχοινί, άλλοι από τα πόδια, άλλοι από τα αυτιά, άλλοι από την ουρά και με μεγάλη δυσκολία το έριχναν στο έδαφος.

Τα ουρλιαχτά του χοίρου αναστάτωναν τη γειτονιά.

Ο σφαγέας τεχνίτης στο σφάξιμο, έσφαζε το γουρούνι με μαχαίρι καλά τροχισμένο και στη συνέχεια με το τσεκούρι έκοβε την καρωτίδα.

Η νοικοκυρά, που είχε έτοιμα σε μια φτιαρίτσα, κάρβουνα και θυμιάμα, περνούσε από όλη την παρέα και τους λιβάνιζε.

Ακολουθούσαν διάφορες ευχές (άντε, να το φάμε με υγεία) και έπαιρναν με την παλάμη τους το πρόσωπο, τον καπνό με το θυμίαμα.

Στη συνέχεια έριχνε τα κάρβουνα με τη θυμιάμα στο κομμένο κεφάλι του γουρουνιού, για να διώξουν τα παγανά.

Οι άντρες έπλεναν τα χέρια τους από τα αίματα και τις λάσπες με ζεστό νερό και στη συνέχεια τοποθετούσαν το γουρούνι ανάσκελα, το στήριζαν σε δυο ξύλινους ράβδους (τάκους) και άρχιζαν να το γδέρνουν. Το γδάρσιμο απαιτούσε χέρια, δυνατά και τεχνικά, για να μην τρυπήσει το δέρμα.

Με το δέρμα, αφού το ξεραίνανε καλά, κατασκευάζανε τα γρουνοτσάρχα και τελευταία τα μαζεύανε και τα πουλούσανε σε δερματέμπορους.

Το κεφάλι, τα αυτιά και τα πόδια του χοίρου, τα ζεματούσανε μέσα στο καζάνι, με το βραστό νερό και τα αφαιρούσανε τις τρίχες και τα νύχια. Με αυτά κάνανε τον πατσά (τριμούλα).

Μετά το γδάρσιμο, άρχιζε το κόψιμο του λίπους (παστού), για να γίνει έπειτα το κόψιμο του κρέατος σε μικρά τεμάχια.

Τα τεμάχια αυτά τα τοποθετούσαν μέσα σε πιθάρι και έριχναν αρκετό αλάτι, για να τα διατηρήσουν φρέσκα. Συγχρόνως η νοικοκυρά ετοίμαζε το καζάνι και τις κατσαρόλες και έκανε διάφορους μεζέδες για όλη την παρέα.

Στη συνέχεια, με ένα κομμάτι καλάμι φουσκώνανε τα έντερα του χοίρου και σιγά, σιγά τα κόβανε, τα ξεπλένανε καλά με νερό και με τη βοήθεια ενός χωνιού, (γεμιστήρας, κοκαλάρι) τα γεμίζανε με το υλικό γέμισης.

Το υλικό αυτό περιείχε κομματάκια από κρέας, πράσο, ρίγανη, αλάτι, πιπέρι κ.λ.π. Έτσι κάνανε τα λουκάνικα και τα κρεμάγανε θηλιά - θηλιά σε στεγνό μέρος, για να ξεραθούν. Τα λουκάνικα τα τρώγανε μετά τα Φώτα.

Το λίπος, (παστό) το έκαναν μικρά κομματάκια και το έλιωναν μέσα σε καζάνι που έβραζε πάνω στη φωτιά. Όταν άδειαζε το ρευστό λίπος στο δοχείο, έμεναν τα υπολείμματα, κομμάτια ροδοκόκκινα, που ήταν τόσο ελκυστικά και γευστικά, που πολλοί τα τρώγανε και μετά τους έπιανε διάρροια. Αυτούς τους ύπουλους μεζέδες τους λέγανε τσιγαρίδες.

Το δε λίπος το βάζανε σε δοχεία και το χρησιμοποιούσαν σχεδόν όλο το χρόνο στα φαγητά τους αντί για λάδι.

Τη φούσκα (ουροδόχο κύστη) του αρσενικού γουρουνιού την έπαιρναν τα παιδιά, την έτριβαν στον πλίνθινο τοίχο, για να σκληράνει και μετά τη φουσκώνανε με ένα καλάμι, τη δένανε το στόμιο με σχοινί και την χρησιμοποιούσαν για μπάλα.

Πρέπει να σημειωθεί ότι από τα διάφορα μέλη του σώματος του χοιρινού κάνανε και διάφορες προβλέψεις όπως: Από τη σπλήνα προβλέπανε αν θα γεννηθεί αγόρι η κορίτσι στην οικογένεια, η αν θα έχουν καλή. σοδειά κ.τ.λ.